نوجوانی یکی از مهمترین دوران زندگی هر فرد محسوب می شود زیرا سر آغاز تحولات و دگرگونی های جسمی و روانی در اوست و بلوغ نقطه عطفی در گذر زندگی او از مرحله کودکی به بزرگسالی است. نکته مهم در دوره بلوغ برقراری ارتباط صحیح با نوجوان است. کودک دیروز شما با تغییراتی که درجسم و روانش روی می دهد پا به دوران بزرگسالی می گذارد. او می خواهد هویت جدیدی را برای خودش به دست آورد، طبیعی است که در برقراری رابطه با او مشکلاتی برای شما بوجود آید.




دیگر شما نمی توانید تنها با تجربیاتی که در زندگی داشتید از پس این مشکلات برآیید. شما نمی تواند به فرزندتان بگویید ما چنین و چنان بوده ایم، ما پایمان را جلوی پدرو مادرمان دراز نمی کردیم، ما با بزرگتر هایمان چگونه رفتار می کردیم، شما چگونه رفتار می کنید. بچه ها به شما می خندند پدر و مادر را مسخره می کنند، فرزندی که پای ماهواره یا رسانه های مختلف نشسته، فیلم های خارجی می بیند و طرز رفتار نوجوان امروزی را با پدر و مادرش می بیند یاد می گیرد این فیلم ها ، رسانه های غربی رابطه ی بین نوجوان و پدر و مادر را طوری دیگر نشان می دهد، او یاد می گیرد. ما نمی توانیم دائما او را نصیحت کنیم، بگو بگوییم ما این گونه بودیم شما هم همین گونه باشید، زمان و شرایط عوض شده، ما باید آگاهی کامل داشته باشیم آگاهی نسبی جوابگوی امروز نوجوان ما نیست.

شما پدر و مادر عزیز الگوی نوجوانتان هستید. روانشناسان می گویند: «والدین ملموس ترین، مهم ترین و موثرترین الگوهایی هستند که در ارتباط با فرزند هستند، نزدیک به او هستند. نقش پدر و مادر در زندگی تاثیر بسزایی روی آینده ی نوجوان دارد.»

فرزند شما تا زمانی که کودک بود اطاعت مطلق می کرد، شما هر چه می گفتید او گوش می کرد. وقتی وارد دبستان شد هم از شما و هم از معلمان اطاعت می کرد اما سال های آخر راهنمایی و دبیرستان تغییر پیدا کرد. او جذب همسالانش شد. همسالانش چه می گفتند یا چکار می کردند که نوجوان به طرف آنها کشیده شد.

امروزه شما باید به شناخت روحی و روانی نوجوانتان دست پیدا کنید. نوجوانی که نه کودک است که بتوان سر او فریاد زد و نه جوان است که همه چیز را بفهمد.

آخر چرا شما به دختر یا پسر نوجوانتان می گویید: «تو دیگه بزرگ شدی، تو برای خودت خانمی شدی یا آقایی شدی». او که هنوز کاملا مستقل نشده، او نیاز به محبت و مراقبت دارد. پس کودک نیست که از ما کاملا اطاعت کند، بزرگسال هم نیست که همه چیز را بداند.

نوجوانی که تا دیروز روی زانوی ما می نشست امروز فکر می کند بزرگ شده و نمی خواهد یا خجالت می کشد این کار را بکند، از طرف دیگر او نیاز به محبت دارد.

نوجوانی نیازها و ویژگی هایی دارد که با شناخت آنها و شناساندن آنها به نوجوان بهتر می توان آنها را در گذر موفق از این مرحله ی دشوار یاری کرد. نوجوانی دوره ی رشد سریع جسمی است.تغییرات شدید جسمی بر نوجوان تاثیر می گذارد و او را دچار اضطراب، ناآرامی، کج خلقی، نارضایتی و زودرنجی می کند به خصوص اگر در این زمینه، آگاهی کافی به او داده نشده باشد.نخستین گام برای کمک به نوجوان، دادن اطلاعات علمی مناسب و به موقع به او درمورد این تغییرات جسمی است.

خیلی از این تغییرات ناشناخته است و دختر و پسر نوجوان این تغییرات را نمی شناسند و شیوه های برخورد با آن را نمی دانند. شما پدر و مادر عزیز نسبت به این تغییرات آگاهی دارید پس باید وقت صرف کنید، در کنار فرزندتان حضور فیزیکی داشته باشید، با آنها صحبت کنید و آگاهشان کنید و از او مراقبت کنید و به آنها بگویید: «پسرم دخترم این تغییرات موقتی است، عزیزم تو داری بزرگ می شوی».

هنگامی که نوجوان تغییرات فزیولوژیکی پیدا می کند یعنی جسم و فیزیکشان تغییر پیدا می کند این موضوع روی روح و روان آنها تاثیر می گذارد. ترس ها ناشناخته، اضطراب، نگرانی و سوال های متفاوت از خود می پرسد.

نیاز نواجوان به دو اصل مهم

اصل 1 : نیاز به تایید

او را با همه کمی ها و کاستی هایش قبول داشته باشید. کاستی های او را همچون نقاط قوت و توانایی هایش بپذیرد و او را به عنوان فردی که دارای استقلال و سلیقه های خاص است نگاه کنید. احساساتش را پذیرفته و اعتماد به نفس او را با کم اهمیت جلوه دادن اشتباهات و تقدیر از کارهای خوبش بالا ببرید.

او نیاز به تایید دارد شما نزدیک ترین افراد به هستید به او بگویید: « توزیبایی، تو خوبی و ...». اگر اشتباه و خطایی از او سر زد او را ملامت و سرزنش نکنید. مثلا اگر او افت تحصیلی پیدا کرد و در دسی ضعیف بود فورا او را سرزنش نکنید و به او نگویید تو که درس هایت خوب بود پس چرا این طوری شدی؟

در این سنین افت تحصیلی یک امر طبیعی است. همیشه بچه ها سال اول دبیرستان هنگام ورود به یک مدرسه و محیط جدید دچار افت تحصیلی می شوند. شما نباید بترسی که چرا نوجوانتان در درسی نمره ی پایینی آورده است. شما به جای سرزنش و مقایسه او با همسالانش علت بی توجهی او را نسبت به درس جستجو کرده و سعی در برطرف نمودن مشکل کنید. شما باید به او کمک کنید اگر نیاز بود حتی از فردی که بتواند به او در تقویت درسش کمک کند بخواهید بیاید و به او یاد دهد. این کار یعنی فرزندم من تو را دوست دارم، به تو فکر می کنم و تاییدت می کنم.

اصل 2 : نیاز به امنیت

فرزندان در دوره ی نوجوانی نا ایمن می شوند، می ترسند، نگران می شوند نمی دانند در آینده جه سرنوشتی دارند پس در این جا امنیت لازم دارند.

امنیت چیست و چگونه به نوجوانمان امنیت بدهیم؟

او را بغل کنیم، نوازش دهیم، به او توجه و رسیدگی کنیم، اطمینان خاطر دهیم. نگوییم او دیگر بزرگ شده نیاز ندارد او را بغل کنم، او نیاز دارد اما خجالت می کشد. خیلی از خانواده ها می گویند: «بچه را باید در خواب بوسید چون پرو می شود.»

از دادن پند و اندرز به نوجوان خودداری کنید

پدر ومادر عزیز شما نمی توانید دائما نوجوان خود را نصیحت کنید. نوجوان از شنیدن نصیحت و اندرز مستقیم و اینکه دائما اشکالات رفتاری و گفتاری شان را تذکر بدهید فراری هستند. نوجوانان کارهای خود را بی نقص می دانند و تحمل شنیدن پند و اندرز از جانب شما را ندارند. جهت اصلاح رفتار، آنها را بطور غیر مستقیم نسبت به اعمال و رفتار نادرست شان آگاه کنید. ارد بزرگ می گوید : «صدها راه برای پند و اندرز دادن وجود دارد اما بیشتر و بدترین گونه آن، که همان رو راست گفتن پند است را انتخاب می کنیم».

آزادی عمل به نوجوانتان بدهید همچنان که به کودک نوپا اجازه می دهیم تا گاهی خود به تنهایی راه رفتن را امتحان کند و دفعاتی هم به زمین بیفتد، باید به نوجوان هم اجازه دهیم تا حدودی پیامدهای رفتارهایش را تجربه کند و طعم برخی سختیها را بچشد و برای زندگی مقاوم شود.

در این دوره مرتبا دارند روی ذهن و مغز نوجوانان ما تاثیر می گذارند افکار غربی ها و بیگانگان دارد وارد کشور می شود و ما نمی توانیم جلوی این اطلاعات را بگیریم چون این عصر، عصر تهاجم فرهنگی و جنگ نرم است. امروزه عصر، عصر ارتباطات است. نوجوانی که از طریق تلویزیون می بیند که چگونه بعضی پدر و مادر ها فرزندان خود را ناز و نوازش می کنند، آن وقت شما می توانید بگویید من نمی خواهم یا نمی توانم این کار را انجام بدهم . اگر فرهنگی در گذشته بر جامعه حاکم بوده معلوم نیست که امروزه جوابگو باشد.

اما شما نباید بترسید باید با این دوران همگام شوید اطلاعات و آگاهی خود را بالا ببرید. نوجوان شما نیاز به همدردی دارد گاهی نیاز دارد به او بگویید: «آره، من تو را می فهمم، درک می کنم». این کلمه بسیار تاثیر گذار است. اگر پدر یا مادری به نوجوانشان این جمله را بگویند نوجوان احساس همدلی و همدردی می کند او احساس می کند امنیت دارد، حامی و پشتیبان دارد و مورد تایید دیگران است