سکس با ما چه می کند؟ (قسمت اول)

دکتر محمدرضا رجبی شکیب:

یکی از دوستان همراه کانال، نظرم را درباره این پیام تلگرامی پرسید: «از سن 35 سالگى به بعد روزانه 7000سلول مغز ازبین میرود....  رابطه جنسى باعث ساخت سلولهاى جدید درمغزمیشود... هرچقدردفعات رابطه منظم باشدسلولهاى بیشترى درمغزتولیدمیشود»

این را بهانه می کنم تا چند نکته «علمی» بگویم درباره تغییراتی که سکس در سیستم عصبی ما ایجاد می کند و تفاوت هایی که زنان و مردان در این باره دارند.

اول درباره پرسش دوستمان بگویم: من هرچه جستجو کردم، در منبع معتبری (دقت کنید که می گویم منبع معتبر) این را نیافتم که بعد از 35 سالگی روزانه 7000 سلول مغز از بین می رود. اما این را هم به خاطر بسپارید که مغز ما، 10 به توان 11 یعنی صد میلیارد سلول دارد و 7000 سلول هم اگر روزانه به فنا برود، در عرض 30 سال، ما حدود 70 میلیون سلول از دست می دهیم، که عدد قابل توجهی نیست.

اما این را یافتم که محققان دانشگاه مریلند و دانشگاه پرینستون در 5-6 سال گذشته نشان داده اند جفتگیری های متعدد موشها، باعث می شود میزان تکثیر سلول های عصبی در هیپوکامپ مغز، یعنی جایی که مرکز حافظه و یادگیری است، بیشتر شود. پیش از آن معلوم شده بود که ورزش کردن و  فلوکستین هم همین اثر را دارد؛ همچنان که در مقابل، استرس و افسردگی باعث تخریب هیپوکامپ می شود.

نکته ای که شاید برایتان جالب باشد این است که برخلاف باور قدیمی، از دهه 80 این موضوع به اثبات رسیده که سلول های مغز می توانند تکثیر پیدا کنند. تا قبل از این تصور می شد که تعداد سلول های عصبی ما در طول زندگی مان ثابت است و نورون ها نمی توانند تقسیم سلولی داشته باشند. بگذریم.

اما درباره اثرات سکس بر مغز دیگر چه مطالعاتی صورت گرفته؟

سال 2011 محققان دانشگاه راتگرز نیوجرسی، فعالیت مغز گروهی از زنان را طی فعالیت جنسی بررسی کردند. آنها نشان دادند طی این فعالیت بیش از 30 ناحیه مغز برانگیخته می شود. چند دقیقه قبل از ارگاسم، نواحی مربوط به «پاداش» (سیستم لیمبیک که در ادامه توضیح خواهم داد) فعال می شود. بلافاصله قبل از ارگاسم، بیشترین فعالیت مربوط می شود به قشر حسی مغز، و بعد از آن هیپوتالاموس فعال می شود که مرکز کنترل مغز است؛ آنجا که دمای بدن، حس های تشنگی و گرسنگی و خستگی را کنترل می کند. (بعد از ارگاسم، احساس خستگی، گرسنگی یا تشنگی نکرده اید؟)

در مطالعات قبل تر، معلوم شده بود در سکس، مغز افراد و بویژه زنان، پیام های مربوط به حس درد را به صورت ضعیف شده دریافت می کند. یعنی در این دوره، نوعی مقاومت نسبت به درد ایجاد می شود.

ادامه این مقاله را در پست بعد بخوانید.

 

سکس با ما چه می کند؟ (قسمت دوم)

دکتر محمدرضا رجبی شکیب:

یکی دیگر از هورمون هایی که بعد از سکس آزاد می شود، اندورفین است که همان طور که از اسمش پیداست، پسرخاله مورفین است و آرامش بخش و نشاط آور و البته خواب آور. اندورفین اثر ضد افسردگی دارد و جالب است بدانید ورزش هم باعث ترشح اندورفین می شود. برای همین ورزش ضد افسردگی ست و برای همین می گوییم قبل از خواب ورزش کنید تا بهتر بخوابید.

درباره خواب آوری اش هم، محققان می گویند یک ارگاسم خوب، در یک مرد می تواند اثری معادل 2-3 میلی گرم دیازپام داشته باشد (دلیلی برای اینکه مردان بعد از ارگاسم مرده خوابند!).

اما بعد از ارگاسم دیگر چه اتفاقاتی می افتد؟

یکی از مهم ترین اتفاقات، ترشح اکسی توسین است. هورمونی که بعضی ها به اشتباه آن را هورمون عشق می نامند؛ اما درست است که آن را «هورمون آغوش» بنامیم. تاثیر اکسی توسین روی ما چیست؟ گارد دفاعی ما را باز می کند و به دیگران اعتماد می کنیم؛ یعنی همان پذیرش دیگران با آغوش باز. این هورمون، همچنین کلید دلبستگی و همدردی ست. مادری که زایمان می کند هم در بدنش اکسی توسین زیادی تولید می شود، همچنان که با تحریک نوک پستان هم، اکسی توسین  ترشح می شود.

به دلایلی که هنوز معلوم نیست، اکسی توسین در زنان بسیار بیشتر و سریع تر از مردان ترشح می شود. و این توجیه کننده همان پدیده ای ست که با آن آشنا هستیم: زنان به دنبال تجربه رابطه جنسی با یک مرد، سپرشان را می اندازند و دلبسته او می شوند. و به همین دلیل، برای زنان، ترک یک رابطه کوتاه مدت، دشوار است و احساس درماندگی در آنها ایجاد می کند.

اما در مردان چه رخ می دهد؟ در مردان، بعد از سکس، بسیار بیشتر از اکسی توسین، دوپامین آزاد می شود. دوپامین هورمون لذت است و همان ماده دردسرسازی ست که زمینه ساز اعتیاد می شود. پس بعد از یک سکس لذتبخش، چه تغییری در ذهن یک مرد انتظار داریم؟ تمایل بیشتر مرد به تکرار تجربه لذت بخش. (دقت کنید که هر دو هورمون در زنان و مردان هست اما نسبت آن متفاوت است)

ساختاری در عمق مغز هست به نام سیستم لیمبیک. درک لذت مربوط می شود به این سیستم. یعنی مشخص شده هروقت ما از هرچیزی لذت می بریم، از غذا گرفته تا حتی مواد مخدر یا قمار بازی، فعالیت این قسمت مغز بیشتر می شود. نورون های این سیستم، هورمون دوپامین ترشح می کنند و دوپامین، خودش فعالیت سیستم لیمبیک را بیشتر می کند. این چرخه، همان چیزی ست که باعث اعتیاد می شود. و لابد شنیده اید که ما می توانیم حتی به شیرینی گل محمدی هم معتاد شویم. سکس که جای خود دارد.

تفاوت دیگری که در شکل برانگیختگی زنان و مردان توصیف شده، مربوط می شود به پاسخ مراکز ترس و اضطراب در مغز. با کمک fMRI فعالیت مغزی در سکس بررسی و نشان داده شده که همزمان با برانگیختگی جنسی، مراکزی از مغز زنان که مسئول ترس و اضطراب هستند، رو به خاموشی می روند. یعنی هرچه برانگیختگی جنسی بیشتر می شود، آرامش بیشتری بر یک زن حاکم می شود. این تفاوت منطبق است بر رفتارهای زیستی جانوران؛ چراکه در جفتگیری، نر است که فعالیت می کند و ماده صرفا باید آرامش و پذیرش داشته باشد.

و آخرین هورمون: سروتونین؛ هورمون شادی. همان که باعث احساس خوشبختی در ما می شود و آدم های افسرده آن را کم دارند. جالب است که افسرده ها انگیزه ای برای سکس ندارند؛ اما اگر بدانند سکس تا چه حد باعث افزایش سروتونین آنها می شود، شاید نظرشان عوض شود.