امروزه عصر، عصر اطلاعات و سرعت است شما با کمترین تلاش، با یک کلیک یا دکمه به تمام اخبار جهان دسترسی پیدا می کنیم و در اختیار شما قرار می گیرد. رسانه های جمعی شامل رادیو، تلویزیون، ماهواره، رایانه، اینترنت و ... است.

بازیها ی کامپیوتری و پلی استیشین نوجوانان را سرگرم خود کرده و فرزندان ما را، از ما دور کرده است. در روزگار گذشته دوران ما این گونه نبود بچه ها با هم در حیاط یا کوچه جمع می شدند بازی می کردند و لذت می بردند اما الان خانه های حیاط دار به آپارتمان تبدیل شده و نوجوان درون یک اتاق جلوی یک جعبه ی جادویی به نام کامپیوتر ساعت ها می نشیند و خود را سرگرم می کند و این کامپیوتر یا رسانه های دیگر اختیار را از شما گرفته و دیگر شما تسلطی روی فرزند خود ندارید.


دیگر دوره ای که خانواده، مدرسه و دوستان نقش داشتند، گذشته و در حال حاضر رسانه ها حرف اول را می زنند. اگر قرار به انتخاب هم باشد، کودکان و نوجوانان معمولا رسانه ها را بر آنچه در خانواده به آنها آموزش می دهند، ترجیح می دهند. نوجوانان امروز از رسانه ها الگو می گیرند، مثلا پسرها از فوتبالیست ها یی که مسابقه های آنها را تماشا می کنند و دخترها از هنرپیشه فیلم ها. والدین نمی توانند نوجوان را به پذیرش ایده ها و باورهای خودشان محدود و وادار کنند و از آنجا که نقش رسانه ها نیرومند است، گفته های پدر و مادر شاید در کوتاه مدت موثر باشد ولی در درازمدت، نه.

در چنین شرایطی باید رسانه ها و تاثیر و قدرت آنها را بپذیریم. والدین باید نقش حاکمیت مطلق را کنار بگذارند و نقش رسانه ها را در زمینه تربیت کودکان و نوجوانان خود بپذیرند ولی نقش نظارتی خود را تقویت کنند. به عبارت دیگر، آنها باید به بچه ها مهارت چگونه استفاده کردن از رسانه و تعامل با رسانه ها را یاد بدهند. اینکه سعی کنیم نوجوان را از رسانه ها دور کنیم، در عمل ممکن نیست.

پدر و مادر باید به فرزند خود نزدیک شوند.

امروزه اینکه توقع داشته باشیم بچه ها هرچه والدین گفتند رفتار کنند، دیگر کارایی ندارد و پدر و مادر باید سراغ فرزندان خود بروند و همراه آنها شوند. دلیل آن این است که فرزندان ما، حتی بچه های کوچک امروزی نسبت به بزرگسالان، آگاهی و اطلاعات بیشتری دارند. آنها از چیزهایی اطلاع دارند که در گذشته پدرومادرهایشان اطلاعی درباره آنها نداشته اند، با ابزارهایی سروکار دارند که پدر ومادرشان در سن آنها چنین ابزارها را نمی شناختند. یک کودک 3 ساله کارهایی می کند، بازیهایی می کند که حتی پدر و مادرش نمی توانند انجام دهند. ما در دوران کودکی چه سرگرمی هایی داشتیم قایم باشک، خاله بازی، لی لی، و ... . ولی امروزه کودکان چه سرگرمی هایی دارند؟

بنابراین به خود حق می دهند اطلاعاتشان را در زمینه هایی برتر از پدر ومادر بدانند. یادگیری این مهارت ها هم از طریق رسانه ها بوده است و خود این یک نوع وابستگی بین نوجوان ها و رسانه ایجاد می کند. همه چیز تغیر کرده موسیقی های متفاوت ، فیلم های و لباس های رنگارنگ. همه اهل رسانه داردند روی ذهن نوجوان ما کار می کنند نوجوان ما فیلمی را می بیند که در آن اشراف گرایی و تجملات را نشان می دهد. احساس بدی پیدا می کند، احساس کمبود می کند که چرا من اینگونه نیستم چرا من مثل این ها پولدار نیستم.

رسانه امروز و دیروز قابل مقایسه نیستند

در دنیای امروز وقتی می گوییم رسانه، منظور ما فقط رادیو، تلویزیون و روزنامه ها و مجله ها نیست. مفهوم رسانه بسیار گسترده است و حتی به اینترنت و... محدود نمی شود. حتی فایل های صوتی و پیامک ها هم نوعی رسانه اند. امروزه حتی داشتن گوشی تلفن همراه، یعنی داشتن یک رسانه قوی که می تواند روزانه از طریق تماس ها، پیامک ها و فایل های ارسالی آنچه نوجوان در آن می خواند و می شنود، روی او تاثیر بگذارد.

کار خانواده این نیست که دسترسی نوجوان را به رسانه ها محدود کند.

اصلا تصور کنیم پدرومادری چنین توانایی ای داشتند، این کار اصلا منطقی و امکان پذیر نیست. تنها راه ممکن، همراهی و کمک به فرزند نوجوان برای آموختن مهارت های لازم استفاده درست از رسانه ها است. البته رسانه ها هم باید حرف و کارهای درست به نوجوان ها آموزش دهد و سعی کنند خود را با زندگی روزمره این گروه سنی هماهنگ کنند. نوجوان نیاز عاطفی زیادی دارد و اگر این نیاز از طریق رسانه پاسخ داده نشود، حتما منابع دیگری برای کسب اطلاعات پیدا می کند که برایش مشکل ساز خواهدشد.

ما چکار کنیم که نوجوان ما تحت تاثیر این رسانه ها قرار نگیرد؟

شما باید ارزش های کشور و میهن خود را برای آنها تشریح کنید و توضیح دهید و آنچه که دارید برای آنها حرف بزنید و آنها را از واقعیت آگاه کنید و بگوید به آنها که در چه شرایطی هستند.

حضرت علی می فرمایند : داناترین مردم کسانی هستند که زمان را درک می کنند و بر اساس زمان فرزندان خود را بزرگ می کنند و سنت های دسته پاگیر را می شکنند و آنها را با فرهنگ روز تربیت می کنند.

پس شما پدر و مادر عزیز نباید هیچ گاه رسانه ها مثل اینترنت، بازی های کامپیوتری و ... نگرانتان کند. محققان و دانشمندان به این نتیجه رسیدند که تلویزیون بزرگترین وسیله آموزشی است یعنی علاوه بر پدر، مادر و معلمین، تلویزیون هم به عنوان یک وسیله آموزشی محسوب می شود اما تاثیر تلویزیون فوق العاده است.


نقش آموزشی تلویزیون بیش از خانه و مدرسه است


والدین نقش بسیار مهم و حساسی را دارند که اگر نسبت به این مسئولیت خود بی اعتنا باشند دیگر حق ندارند به نوجوان خود بگویند که فرزند من این چیز ها را از کجا آموختی؟

1. اگر تشخیص دادید برنامه تلویزیون مناسب نوجوان شما نیست جوری برنامه ریزی کنید تا او این برنامه را نبیند حنی خودتان هم از دیدن آن برنامه صرف نظر کنید یا حتی الامکان آن را ضبط کنید و آن را در ساعتی دیگر ببینید چون ممکن است فرزند شما از آن فیلم بد آموزی بگیرد.

2. هر فیلمی که از تلویزیون پخش می شود کنار نوجوان خود بنشینید و با او تماشا کنید، برایش توضیح دهید، مخصوصا فیلم های ترسناک و فیلم های که در آن خشونت است شما باید مواظب باشید چون ممکن نوجوان ازاین فیلم ها الگو بگیرد و تحت تاثیر خشونت این فیلم ها قرار بگیرد و یا ممکن دچار ترس شود، خواب های ناجور و آشفته ببیند.

3. نوجوان ممکن است فیلمی را از بیرون تهیه کند آن را به منزل بیاورد. شما پدر ومادر نمی توانید مراقبت نکنید باید حواستان باشد باید بدانید نوجوان شما چکار می کند. اگر می خواهید به کارهای خودتان برسید، به مهمانی های دوستانه ی خود بروید، و یا بچه هایتان سرو صدا می کنند شما حق ندارید به آنها بگویید برو به اتاقت. با بچه هایتان مهربان باشید به آنها محبت کنید در کنارشان باشید چون نتیجه ی کار خود را خواهید دید و دودش به چشم خودتان خواهد رفت.

مثلا در مورد چت نگویید نوجوان من اهل این کارها نیست اگر امکانات آن را در در منزل داری پس ممکن چت کند اما نترس کامپیوتر، تبلت و موبایل را از دسترس فرزند خود دور نگه ندار بلکه تو هم به کلاس های کامپیوتری برو تا یاد بگیری و وقتی در کنارش می نشینی اطلاعات داشته باشی.



نقش مهم رسانه در آینده نوجوان

والدین در بیان خیلی از مسائل مثل موضوعات عاطفی، جسمی و جنسی به نوجوان محدودیت دارند و نمی توانند به راحتی درباره آنها صحبت کنند و حریم اخلاقی برایش در نظر می گیرند. در این موارد نقش رسانه بسیار واضح است چون بچه ها مطالبی را از آنها می آموزند که باعث می شود روش زندگی آنها تغییر کند. پس رسانه ها می توانند در تربیت نوجوان نقش داشته باشند به شرطی که شیوه درست استفاده از آنها را آموخته باشند و والدین، نوجوان را به عنوان یک فرد بالغ که درک و تشخیص درستی از مسائل دارد، بپذیرند. رسانه ها هم باید احترام کافی برای نوجوان قائل باشد.



نمی توان فقط به آنچه در در گذشته آموخته ایم اکتفا کنیم و نوجوان خود را مثل گذشته تربیت کنیم. در دنیای امروز، نه تنها باید مهارت های کلامی و رفتاری را در نوجوان تقویت کنیم بلکه باید مهارت اطلاعاتی و ارتباطی را هم در او تقویت کرد. دنیای امروز، دنیای و ارتباطات است پس در تربیت بچه ها دیگر کافی نیست که بگوییم مثلا چطور غذا بخورند یا با بزرگ ترها چگونه رفتار کنند. اینها ضروری است اما کافی نیست.



ولی پدر ومادرها با خیلی از مهارت های اطلاعاتی و ارتباطی آشنا نیستند که بخواهند آن را به فرزندشان یاد دهند و این کار رسانه ها است. رسانه ها به بچه ها یاد می دهند چطور این مهارت ها را در خود پرورش دهند، چطور با دیگران ارتباط برقرار کنند، نیازهای خود را بیان کنند، درست را از غلط تشخیص دهند و چگونه وقتی در موقعیت های سخت قرار می گیرند، بتوانند بر مشکلات غلبه کنند.



امروزه حضور و تاثیر قوی رسانه ها انکارناپذیر است و هیچ چیزی هم مانع آن نخواهد شد و پیش بینی می شود این حضور روز به روز پررنگ تر شود. هر چقدر از نظر زمانی جلوتر برویم و ابزارهای تازه ای اختراع شود و شرایط تازه ای به وجود آید، قدرت رسانه ها نیز بیشتر خواهد شد بنابراین تاثیرگذاری شان هم بیشتر خواهد شد.